تحلیل ساختاری و محتوایی رمان سووشون اثر سیمین دانشور

قرن بیستم سرآغازی شگرف در زمینه نقد ادبی معاصر است. یکی از مباحثی که در این زمان مطرح شد، نگاه به شکل، ساختار و بافت آثار ادبی بود. این توجه به ساخت آثار ادبی برای اولین بار به صورت حرکتی مستقل در روسیه ایجاد شد و پژوهشگران این شیوه، فرمالیست نام گرفتند. فرمالیست ها و اخلاف ساختارگرایشان، در پی یافتن الگو و نظامی از روابط درون متنی بودند که براساس آن به ارزیابی مفاهیم اثر بپردازند. دسته ای از پژوهشگران ساختاری در رویکرد خود، به آثار روایی توجه نشان دادند و تلاش کردند تا با بررسی قوانین ترکیب عناصر یک اثر، به درکی ادبی تر از روایت دست یابند. رولان بارت، یکی از این نظری پردازان بود که بررسی زبان روایت را با نگاهی زبان شناسانه و بر اساس سه سطح کارکرد، کنش و روایت، در پیش گرفت و هدف او بررسی دقیق ساختمان تشکیل دهنده متن روایی است. تحلیل ساختار و محتوا از گذشته تا کنون(بویژه در ایران)، کمتر مورد توجه واقع شده است. امروزه به منظور شناخت هرچه بهتر آثار ادبی، از این دو نوع تحلیل استفاده می شود. سیمین دانشور، با خلق رمان سووشون، که شاهکار ادبی او و سرآغاز فصلی نوین در تاریخ داستان نویسی ایران به حساب می آید، هنر داستان پردازی خود را در خدمت اجتماع گرفته و مضمونی سیاسی- اجتماعی را در قالبی ادبی به زیبایی پرورانده است. در این پژوهش، تلاش بر آن است تا به نگاهی دقیق به متن رمان سووشون، رهیافتی تازه در بررسی متون روایی بویژه رمان، ارائه گردد.